Onderwijs tijdens wereldreis met leerplichtig kind: zó doe je dat!

Je droomt ervan op wereldreis te gaan met je leerplichtige kind(eren) of misschien heb je de wereldreis al gepland of ben je zelfs al vertrokken. In dit artikel ontdek je de wet- en regelgeving rondom reizen en vakantie buiten de schoolvakantie, onderzoek je jouw eigen ideeën over onderwijs en lees je hoe je het onderwijs vorm kunt geven. Ook lees je ervaringen van andere gezinnen met onderwijs tijdens een wereldreis met een leerplichtig kind.

Wet- en Regelgeving wereldreis met leerplichtig kind

Of je nu gaat reizen door Azië of met de camper door Europa rondtoert met een leerplichtig kind, je krijgt te maken met de leerplicht. Het is natuurlijk wel zo lekker als je ervoor kunt zorgen dat je geen problemen met de leerplichtambtenaar krijgt. 🙂 en zo hoge boetes, een taakstraf of opsluiting kunt voorkomen.

Wat houdt de leerplicht in?

Daarvoor is het eerst handig om te weten wat de leerplicht eigenlijk is. De rijksoverheid legt uit wat de leerplicht en kwalificatieplicht inhoudt. Het belangrijkste om te weten is dat in Nederland de leerplicht eigenlijk gelijk staat aan schoolplicht.

Je bent als ouder verplicht je kind op een erkende school in te schrijven.

Als je met je kind op (wereld)reis gaat, dan ben je vermoedelijk steeds op een andere locatie waardoor inschrijven op een school niet mogelijk is.

Je mag je kind niet meenemen op reis buiten de schoolvakanties. Er zijn enkele uitzonderingen die gerelateerd zijn aan het beroep van de ouder(s), dit geldt voor maximaal 10 schooldagen per jaar. Daarmee gaat het je natuurlijk niet lukken om die wereldreis te maken.

Vrijstelling van de leerplicht

Er zijn enkele situaties mogelijk waarbij je kind vrijgesteld kan worden van de leerplicht (lees: schoolplicht). Bekijk daarvoor de juridische pagina van de Nederlandse Vereniging voor Thuisonderwijs.

Geen vrijstelling voor een (wereld)reis

Als je met je kind langere tijd op reis wilt gaan, kun je daarvoor helaas geen vrijstelling van de leerplicht krijgen!

Je krijgt geen vrijstelling van de leerplicht voor een wereldreis.

Een lange reis maken met je kind is dus onder de huidige leerplichtwet niet mogelijk.

Mogelijkheden om toch te reizen

Laat je daardoor absoluut niet tegenhouden. Uiteindelijk is het je eigen leven en daar mag je zelf over beslissen. Leef je droom, ook al is de weg daarnaar toe soms wat lastiger.

Eigenlijk zijn er twee mogelijkheden om toch te gaan reizen met je leerplichtige kind:

• Schrijf je kind in op een school in het buitenland.
• Het hele gezin uitschrijven uit de Basisregistratie Personen.

Wist je dat je zelfs verplicht bent je uit te schrijven als je binnen een kalenderjaar 8 maanden of langer in het buitenland bent? Dit hoeft geen aaneengesloten periode te zijn. Het uitschrijven uit de BRP heeft nogal wat consequenties voor de AOW-opbouw, kinderbijslag, verzekeringen, ANW-uitkering als je getrouwd bent, je eigen bedrijf en toeslagen. Deze zijn te lezen in de whitepaper van de Wereldschool die je gratis aan kunt vragen.  De Wereldschool beschrijft ook nog een derde scenario: in gesprek gaan met de leerplichtambtenaar.

Wellicht kun je ook nog denken aan Flexischool. De leerplichtambtenaar hoeft dan niet ingelicht te worden, maar je maakt afspraken met school. Je zult dan met een goed verhaal en duidelijke leerdoelen moeten aankloppen bij school.

Is het de bedoeling dat één ouder achterblijft in NL? Of heb je een andere specifieke situatie?
Ik adviseer je om contact te zoeken met Peter van Zuidam, die hulp, advies en (rechts)bijstand inzake de leerplichtwet kan bieden.

Jouw ideeën over onderwijs

Als je met je leerplichtige kind op reis wilt gaan, dan ontkom je er niet aan om over het onderwijs van je kind na te denken. Het is vooral ook interessant om na te denken over hoe je tegen onderwijs en leren in het algemeen aankijkt.

De meesten van ons zijn groot gebracht met het idee dat ieder kind naar school hoort te gaan. Zo gauw je kleuter wordt zet je je eerste stappen in het onderwijs en daar breng je een heel groot gedeelte van je tijd door tot ongeveer je achttiende verjaardag. Je leert vanuit de schoolbanken en gebruikt daarvoor meestal veel boeken.

Sommigen hebben een positieve herinnering aan hun schooltijd. Velen van ons weten er weinig meer van en een flink aantal  volwassenen heeft helaas een negatieve associatie met school.

Als je het leuk vindt, probeer dan eens voor jezelf deze vragen te beantwoorden:

• Wat wil ik mijn kind meegeven voor later?
• Welke vaardigheden wil ik mijn kind leren zodat het zich kan redden in deze wereld?
• Wanneer heb ik zelf het meeste plezier in leren?
• Wanneer leert mijn kind met plezier?
• Als er geen school zou bestaan, hoe zou ik mijn kind dan klaarstomen voor zijn volwassen leven?

Jouw antwoorden geven je een richtlijn over hoe je het onderwijs op reis vorm zou willen geven. Wil je daar eens met mij over sparren? Stuur me een e-mailtje.

Verbreed je kijk op onderwijs

Zo’n 18 jaar lang heb ik in het reguliere middelbare onderwijs gewerkt als docent wiskunde. Na de geboorte van mijn dochter ontdekte ik dat er ook andere vormen van onderwijs mogelijk zijn en dit veranderde mijn kijk op onderwijs compleet.

Als je het interessant vindt om te zien hoe leren anders gaat dan op een reguliere school, dan raad ik je aan de volgende film/boeken te kijken:

• De film Alphabet veranderde mijn kijk op leren voorgoed! Een bijzonder inspirerende film die ik elke keer graag weer opnieuw kijk. Deze film zet je zonder twijfel aan het denken. Let op: jouw kijk op onderwijs en leren zal vermoedelijk na het kijken van deze film nooit meer hetzelfde zijn.
• Is Engels geen probleem? Lees dan zeker The call of the Wild + Free. Daar zul je geen spijt van krijgen. 🙂
• Hoe fijn zou het zijn als alle kinderen hun natuurlijke nieuwsgierigheid kunnen volgen. De vrijheid van de Sudbury Valley School laat je ontdekken hoe zulk onderwijs eruit ziet.

Gelukkig is er nog veel meer interessants om te lezen en kijken, maar dit is een mooi begin.
Een andere kijk op leren en onderwijs dan de standaard manier, zorgt ervoor dat je relaxter op reis gaat.

Onderwijs op reis

Tijdens de reis ben je als ouder verantwoordelijk voor het leren van je kind. Dit kun je op de manier invullen die het beste bij jouw gezin past. Zoveel gezinnen, zoveel manieren.

Hoe pak je het onderwijs op reis aan?

Eigenlijk zijn er grofweg twee manieren waarop je op reis met onderwijs om kunt gaan:

1. Je volgt een programma dat je zelf hebt samengesteld, mee hebt gekregen van school of volgt in samenwerking met de Wereldschool.
2. Je laat het leren zo veel mogelijk spontaan gebeuren en ontdekt samen per locatie wat er te leren valt. Daar komen vaak geen schoolboeken aan te pas.

Het is goed mogelijk dat je van tevoren bedacht hebt hoe jullie het aan gaan pakken en al snel blijkt dat dat toch niet zo goed voelt. Tijdens de reis kom je in een heel andere flow. Dit gebeurt veel gezinnen. Ze hadden allerlei voornemens zoals elke dag 1,5 tot 2 uur aan school werken op maandag tot en met vrijdag, netjes uit de boeken van school werken, etc. De praktijk was heel anders. Kinderen bleken niet gemotiveerd, het werk bleek niet in de dagplanning te passen want ze gingen net een stukje verder reizen en zo zijn er nog vele obstakels om op de schoolse manier te leren op reis.

Er zijn ook gezinnen die tijdens de reis voor de tweede manier kiezen. Sommige gezinnen checken dan kort voordat het kind weer naar school gaat of er nog iets van de lesstof is dat ze moeten doornemen.

Ouder en leraar tegelijkertijd

Als je kind normaal gesproken naar school gaat, dan heb je voor je kind altijd dezelfde rol, die van ouder. Zo gauw je met je kind op reis gaat en je besluit op de schoolse manier te leren, krijg je er ineens een rol bij, die van leraar. Dat is niet niks en zal zeker even wennen zijn. Niet alleen voor jou, maar net zo goed voor je kind. Misschien heb je dit al ervaren tijdens de corona-lockdown.

Issues die ouders zoal ervaren bij het zelf verzorgen van onderwijs aan hun kind tijdens een reis:

• De dagen op reis zijn goed gevuld met allerlei activiteiten: wandelingen, bezoeken van musea, etc. Er is (gevoelsmatig) geen tijd om de schoolboeken op te pakken.
• Het kind blijkt helemaal geen zin te hebben om uit schoolboeken te werken; dit is maar saai.
• Het kind klaagt dat de uitleg van papa of mama helemaal niet duidelijk is.
• Je kind blijkt veel sneller of langzamer te werken dan school voorschrijft.

Realiseer je in elk geval het volgende:

• Een kind moet op school vaak werkjes doen en voelt zich verplicht dit in stilte te doen doordat de rest van de groep dit ook doet.
• Jouw kind krijgt op school slechts enkele minuten per dag individuele aandacht van de juf/meester. Dit zorgt ervoor dat je bij het zelf geven van onderwijs aan je kind, in veel minder tijd hetzelfde kunt bereiken. Je kind krijgt namelijk intensieve aandacht en passende begeleiding van jou. Lange lesdagen zijn dus echt niet nodig.
• Kinderen zijn van nature enorm leergierig en flexibel. Ze zullen altijd willen leren als het op dat moment bij hun ontwikkeling past. Als ouder kun je dat leren begeleiden.

Bedenk ook dat voordat je kind naar school ging, jij je kind ook al van alles leerde! Zolang dat niet op de schoolse manier gaat, verloopt dat leren heel natuurlijk.

Ben je, net als ik, zelf leraar? Onderwijs verzorgen aan mijn eigen kind is echt heel anders dan aan leerlingen op school. Als ik dat op de schoolse manier doe, hebben we strijd. Als we spontaan en ontdekkend samen leren, dan zitten we in een heerlijke flow. Dat moest ik door ervaring ontdekken. Mijn voorkeur voor leren

Voorbeeld van twee lesdagen op reis

Een lesdag op reis ziet er vaak heel anders uit dan een dag op school. Om je een idee te geven hoe onze dagen eruit zien, geef ik je twee voorbeelden van de afgelopen week.

Dag 1:

• rustig wakker worden zo gauw we uitgeslapen zijn
• even lekker lezen in bed
• ontbijten en tandenpoetsen
• half uurtje rekenen
• spelletjes spelen en buiten spelen (met andere kinderen) op de camping/in het bos
• na de lunch ontdekken we Interlaken, we lezen samen de kaart en genieten van het uitzicht op de hoge berg Jungfrau.
• boodschappen doen en wisselgeld berekenen
• samen pannenkoeken bakken
• aflevering van het Klokhuis kijken
• verder lezen in het spannende boek in bed
• mama leest voor en dan oogjes toe

Dag 2:

• vroeg op met de wekker want we gaan de bergen in
• we lopen de Murmeltier-trail en ontdekken alles over de Alpenmarmot en andere kleine dieren die in de bergen leven
• bovenop de berg lopen we door de bloementuin en bewonderen de mooiste bloemen en andere plantjes. We ontdekken de bosbessen die overal groeien en eten onze buik vol.
• we dalen af via de Lynxen-route. We ontdekken hoe de pootafdrukken van verschillende dieren eruit zien. We leren over het leven van de lynxen en bewonderen onderweg de verschillende soorten gesteenten en een schitterende waterval.
• aan het einde van de middag komen we met vermoeide benen terug bij de bus en liggen we heerlijk vroeg in bed.

We zijn in twee dagen tijd met een hoop kerndoelen van het basisonderwijs bezig geweest. Spontaan en ongepland, maar zeker niet minder leerzaam!

Kerndoelen Basisonderwijs

Als je het fijn vindt kun je bij het onderwijs aan je kind rekening houden met de kerndoelen van het basisonderwijs (primair onderwijs). Het SLO heeft Tussendoelen en Leerlijnen (TULE) voor het basisonderwijs gemaakt.

Je vindt in TULE per vak de kerndoelen en een link naar de betreffende leerlijn. Klik je bijvoorbeeld op “Oriëntatie op jezelf en de wereld”, dan verschijnen de bijbehorende kerndoelen. Bij elk leerdoel staat een wijzend vingertje met de link “naar leerlijn”. Voor kerndoel 40 verschijnt dan het volgende overzicht:

Je ziet wat de kinderen zouden kunnen leren per lesgroep. Je kunt daarnaast ook nog een idee krijgen van mogelijke activiteiten per groepscombinatie door op de lesgroep te klikken.

Deze leerlijnen zou je kunnen gebruiken bij bijvoorbeeld het opstellen van een onderwijsplan voor tijdens de reis.

Zelf gebruik ik de leerlijnen af en toe om ideeën op te doen wat ik met mijn Wild Cooky kan gaan onderzoeken. Realiseer je in elk geval dat de leerlijnen alleen een idee geven van wat er mogelijk is, dit is dus niet verplicht!

Leerdoelen Voortgezet Onderwijs en andere soorten onderwijs

Ga je met een kind van de middelbare schoolleeftijd op reis, dan zijn juist die leerdoelen misschien interessant voor je. Je vindt de leerdoelen op de website leerplaninbeeld.slo.nl.
Volgt jouw kind bijvoorbeeld de 2e klas van de havo. Klik dan bovenin op havo/vwo (onderbouw). Je wordt dan doorgelinkt naar de leerkaarten van de verschillende vakken die gegeven worden op de havo.

Gaat jouw kind naar het speciaal onderwijs, praktijkonderwijs of vso? Ook dan vind je daar de benodigde informatie.

Onderwijsplan en/of portfolio

Als je kind na de reis weer naar school zal gaan, dan vind je het misschien belangrijk dat je kind weer mooi aansluit op het onderwijs daar. Het maken van een onderwijsplan kan je dan als ouder geruststelling geven.

Je vraagt je daarbij vooral af wat je kind idealiter zou moeten kunnen als het over XX weken weer instroomt op school. Idealiter….want ook op school zijn niet alle leerlingen even ver met de lesstof. Je maakt een overzicht van de leerdoelen.

Tijdens de reis kun je bijvoorbeeld een portfolio maken van bewijsstukken van de behaalde leerdoelen. Dit kun je bij terugkeer op school ook met de leraar bespreken, zodat de leraar je kind weer goed kan begeleiden bij terugkeer op school.

Zelf werk ik op dit moment niet met een onderwijsplan. Ik kies voor spontaan leren en zorg dat ze altijd voldoende uitdaging heeft.
Eigenlijk werken wij met een soort portfolio. Ik bewaar de rekenboeken van mijn dochter en noteer welke boeken ze gelezen heeft. Ook schrijf ik een maandelijks verslag met foto’s van onze belevenissen waarin ik ook de bijzonderheden in haar ontwikkeling beschrijf. Die ontvangt ze zelf ook in een mailbox (waarvan ze het wachtwoord op haar 18e krijgt), zodat ze dit later als ze groot is weer terug kan lezen en kan bekijken.

Ervaringen met onderwijs op reis van campergezinnen

Linde vertelt…

Wij hebben ons uitgeschreven en van onze huidige school al het lesmateriaal mee gekregen voor een half jaar. Het was de tweede helft van groep 3 voor onze oudste zoon. De andere twee kinderen waren nog niet leerplichtig.

In het begin hebben we veel uit de boekjes gewerkt maar zodra we wat meer gevoel kregen voor welk niveau onze zoon had zijn we meer op de worldschooling tour gegaan.
Veel meer spelenderwijs les geven en afstemmen op de omgeving en situatie waar je op dat moment bent. Optellen en aftrekken door grote sprongen voor of achteruit te doen. Met buitenlands geld tellen en betalen. Engels door met buitenlandse kindjes te spelen. Leren over de windstreken en zonstanden op het strand. En natuurlijk ‘live’ Europese topografie van de landen en hoofdsteden.

Het enige dat we wel standaard elke dag hebben gedaan is onze zoon minimaal 20 minuten laten lezen. Ook omdat hij dat zelf erg leuk vond. Bij terugkomst was er geen achterstand en zijn leerkracht was verbaasd over hoe soepel onze zoon het schoolleven weer oppakte.

Elsje vertelt…

Abel is een ontzettend slim kind en wil graag leren. We hebben hem regelmatig uitgedaagd met zelfgemaakte opdrachten en hij las zelf veel. Ook Ikas deed graag mee met de werkjes (dan maakten we iets op zijn niveau).

We hadden twee tiptoipennen met boeken en een spel mee, dat was ook handig tijdens het rijden. En natuurlijk leerden we veel door dat wat we tegenkwamen. Dieren, historische bouwwerken, natuurverschijnselen, etenswaar op de markt en andere mensen zorgden bijvoorbeeld voor veel spontane input.

Happy Family vertelt…

Samen reizen betekent voor ons ook zelf onderwijs geven. Dat is leuk, maar vraagt tijd en energie. Daarbij komt dat je ineens naast vader of moeder, ook de juf of meester bent. Dat was aan het begin wennen voor ons allen.

Als moeder had ik vooraf bedacht hoe ik dat wou doen. Het idee? Iedere ochtend, na het ontbijt, iets aan school doen en op reisdagen geen school. Klinkt logisch misschien? De praktijk ging anders. Onze zoon wilde na het ontbijt in de rivier spelen en ik realiseerde me dat ik eerst mocht loskomen van patronen die niet meer dienden. Dat school niet hoeft te beteken dat we iedere ochtend aan de tafel met een schrift zitten, maar dat je in de rivier en de natuur zoveel kunt leren. Door te spelen, op avontuur te gaan, te ontdekken, vragen te stellen en onze kinderen te leren zelf op zoek te gaan naar antwoorden.

Ook leerde ik als moeder meer te vertrouwen op hun eigen intrinsieke motivatie. Zo spreken ze bijvoorbeeld allebei engels terwijl we nog nooit engels les gegeven hebben.

Lori vertelt…

Ik heb boekjes van school meegekregen en speel-leerboekjes op bol.com besteld. Daarnaast heb ik de officiële leerdoelen online opgezocht.

Voor deze manier van leven is de maatschappij nog niet klaar, dus je loopt wellicht net zoals ons tegen regels aan. We hebben ons uitgeschreven om te oriënteren op wonen in het buitenland.

Maar hoe bijzonder is zelf je kind lesgeven op reis, midden in een sinaasappelgaard?!

Sonja vertelt…

We moesten ons uitschrijven om de leerplicht te omzeilen, dus we waren tijdelijk emigrant. Anders mag je namelijk niet op reis. De leerplichtambtenaar gaf geen goedkeuring voor ons plan.

Het is prachtig maar officieel moet je op één plek fysiek les krijgen. Dus dat betekent dat je moet uitschrijven bij de ene school en inschrijven bij de andere school, maar ja omdat we gingen reizen was dat niet het geval. De wereldschool is niet erkent, dat mag niet. Wel als je voor werk moet reizen, dan zijn er uitzonderingen.

We hebben ons uitgeschreven maar we kregen bij het lesgeven op reis wel veel ondersteuning van de school. We kregen spullen mee en hadden wekelijks contact. Eigenlijk een beetje hetzelfde als online les zoals in de corona tijd. We hadden nu toch wel veel boeken mee, ik hoop dat dat de volgende keer anders is want dat scheelt ook veel ruimte in de camper.

Wendy vertelt…

Mijn Wild Cooky is nog nooit naar school geweest, ook niet voordat we veel op reis gingen. Er is namelijk geen school die past bij onze levensovertuiging, waardoor wij ons beroepen op artikel 5 (onder b) van de leerplichtwet en hierdoor vrijstelling hebben van inschrijving. Wij hebben dus overwegende bedenkingen tegen de richting van het onderwijs op alle scholen die redelijk dichtbij ons huis liggen.

Tijdens onze reizen (maar ook thuis in NL) leren we samen over van alles dat er op ons pad komt. Het mooie van deze manier van leren vind ik dat we niet alleen over een onderwerp lezen of een filmpje zien, maar dat we alles echt ervaren. Het leermoment is steeds een belevenis. Hoe cool is het om te leren over de prehistorie door de kunstwerken van onze voorouders te bewonderen in de grot van Rouffignac! 🙂 Of leren over paddenstoelen door ze te fotograferen in een bos.

Een aantal keer per week doet mijn Wild Cooky in de ochtend een half uurtje aan rekenen. Ze heeft zelf aangegeven dat ze dit graag wil leren, omdat ze het belangrijk vindt dat ze goed met getallen kan omgaan. Volgens haar is dat heel vaak nodig. 🙂

Lezen op haar e-reader vindt mijn dochter ook heerlijk. Dat is het eerste wat ze doet als ze ’s ochtends wakker wordt. Ook gaat ze met een boek naar bed.

De rest van de dag komt er van alles heel spontaan aan bod (met tussen haakjes waar het zoal over gaat de afgelopen weken):

• vreemde talen (Engels, Frans, Duits en nu ook Zwitsers-Duits)
• aardrijkskunde (berglandschappen, gletsjers, grotten, watervallen, topografie)
• geschiedenis (geschiedenis van klimmen, transport door de bergen, prehistorie, jagers en verzamelaars)
• biologie (alpen flora en fauna, eigen lichaam ontdekken, hoe werkt het herkauwen van een koe)
• economie (welke landen hebben de euro, hoeveel euro’s zijn een Zwitserse franc waard)
• filosofie (tijdens onze bergwandelingen wordt het leven en de dood uitvoerig onderzocht)
• creatieve vaardigheden (eigen steenmannetje bouwen, takken slijpen tot wandelstok, schilderen op zelf verzamelde stenen, fotograferen)
• lichamelijke oefening (flinke bergwandelingen van minimaal 12 km, trampolinespringen, vangen en gooien met de bal en frisbee)
• sociale vaardigheden (contact maken en spelen met kinderen in een andere taal, gesprekjes voeren met nieuwe mensen in een vreemde taal, urenlang videobellen met vriendinnen in Nederland, naar elkaars behoeften luisteren en daarop inspelen)
• kaas maken, honing slingeren, water halen, bessen en frambozen plukken op de berg, paddenstoelen onderzoeken, koken

Bovenstaande opsomming is zeker niet uitputtend, maar geeft een beeld van wat wij zoal leren samen. Kortom, ik ben van mening dat mijn Wild Cooky een hele hoop van de wereld ontdekt en beleeft. Dat ik voorstander ben van spontaan leren in plaats van de schoolse manier, zal ik ook niet ontkennen. 😉

 

Hoe denk jij over onderwijs voor je leerplichtige kind op reis? Wat zou jij andere ouders willen aanraden? Wat is jullie mooiste leerervaring? Laat het ons weten met een reactie hieronder!

Let op: ik ben geen jurist. Het doel van deze tekst is het bundelen van informatie zodat je jezelf goed kunt informeren. Voor eventuele onjuistheden kan ik niet aansprakelijk gesteld worden.

 

Gerelateerde artikelen vanlife

Paklijst camper: neem nooit meer teveel mee!

De voordelen en nadelen van het reizen/wonen in een camper

Camper kopen? Met deze tips ben je goed voorbereid!

Deze handige apps voor op reis zijn voor elke (camper)reiziger onmisbaar

Over seks, tijd voor jezelf en een goede sfeer in de camper